20. desember: Voltas element
JULEKALENDER: Inge og Magne gjer eit gammalt eksperiment i luke 20.
Utstyr:
- Eit glas til kvar celle, me seriekopla fire celler.
- To elektrodar, sink og kopar, til kvart glas
- Fortynna svovelsyre (1 del konsentrert syre til 10-15 deler vann)
- Leidningar
- Ei lyspære (lysdiode)
Kva skjer?
Set sink og koparplatene i glaset slik at dei ikkje kjem i kontakt med kvarandre. Lag ein slutta krets med lysdioden, fest leidningane til kvar sin elektrode. Fyll opp den fortynna svovelsyra i glaset slik at den dekker elektrodane. Lyspæra lyser!
Men den lyser berre ein kort augeblink. Det skuldast at det blir det danna små gassbobler på koparplata som fester seg til plata, straumen blir dermed svakare og svakare. Men om du heller i litt kaliumkarbonat i svovelsyreløysinga, forsvinn gassboblene, og lampa lyser igjen!
Spenninga mellom elektrodane heiter vanlegvis elementets polspenning, det kan samanliknast med trykket i ein vassleidning. Jo høgare trykk, jo meir vatn kan pressast gjennom leidningen. Jo høgare polspenning eit element har, desto meir straum kan passere gjennom leiaren. Kretsen må vere slutta for at straumen skal kunne gå. Spenninga er altså eit uttrykk for evna til å produsere elektrisk straum.